De Gestalttheorie
De gestalttheorie gaat over het individu binnen zijn context. De gestalttheorie probeert te verklaren hoe de mens functioneert en hoe het proces van contactvorming met andere individuen plaatsvindt. Daar horen een aantal begrippen bij. Sommige begrippen zal je herkennen, maar heb je nooit aan de gestalttheorie gekoppeld.
-
Het geheel is meer dan de som van de afzonderlijke delen.
Kijk eens naar de afbeelding. Wat zie je dan? Zie je alleen een aantal kegels of zie je ook dat deze kegels met elkaar een bal vormen. Merk op dat de bal niet getekend is, maar wordt gevormd door de afzonderlijke delen. Het geheel is dus meer dan de afzonderlijke delen.
.png)
-
Het contact speelt zich af in het "nu".
Ken je dit rijmpje?
Yesterday is history;
Tomorrow is fantasy;
Today is a present.
Het geeft aan dat enkel het "nu" er toe doet. Als je partner begint over een voorbeeld van een tijd terug, kan je dus altijd vragen wat er van dat voorbeeld nu nog speelt.
-
Het veld.
Je kent het waarschijnlijk wel vanuit de uitdrukking: "uit het veld geslagen zijn". Het veld is het terrein waarbinnen jij en je partner zich bevinden. Vervolgens kijkt de gestalttherapeut naar wat zich op het veld zich aandient. Dit wordt het figuur genoemd. Het is belangrijk om het figuur aandacht te geven. Als dit gebeurt, kan dit figuur weer naar de achtergrond gaan, waar het kalm aanwezig kan zijn.
Het figuur - een abstract begrip - kan van alles zijn. Het kan de boze toon van je partner zijn, maar ook een huilend kind dat binnen komt lopen. Of de zon die brandt op je hoofd waardoor je niet meer je aandacht bij het gesprek kan houden, enz. Het gaat erom dat je het figuur aandacht geeft. Als je partner boos is en je luistert, wordt hij/zij kalm. Een huilend kind dat getroost wordt, kan daarna weer spelen. Een luxaflex naar beneden doen, zorgt ervoor dat een brandende zon naar de achtergrond gaat.
-
Awareness.
Awareness of gewaarzijn is het opmerken van lichamelijke sensaties, beseffen wat je denkt en hoe je handelt. Je merkt dat je maag ineenkrimpt, je keel dichtgeknepen is, je omgeving kouder wordt, je pijn ervaart, enz. Maar het gaat verder dan alleen lichamelijke sensaties. Aan deze lichamelijke sensaties geef je vervolgens betekenis. Waarom krijg je deze sensaties? Wat willen deze lichamelijke sensaties jou duidelijk maken en waaraan heb je behoefte?
Binnen het proces van awareness is het belangrijk dat je bezig bent met waar te nemen zonder dat je er een oordeel, analyse aan geeft. Als iemand in de regen loopt, zal degene zonder awareness roepen: "Gatver, wat een rot weer." (dit is een oordeel over het weer geven). Iemand die in awareness rondloopt zal zeggen: "Ik merk pikkels op mijn hand op. En ik merk dat er druppels langs mijn neus lopen."
Ervaringsgerichte Psychosociale Therapie (EPT)
EPT is een methode die de gestalttheorie als basis heeft en waarin het ervaringsgericht werken een centrale betekenis heeft. Ook het ervaringsgericht werken kent vele begrippen. Bijvoorbeeld autonomie en verbondenheid. Dit zijn twee basisbehoeften van ieder mens en het belang om hier een gezonde balans in de vinden (bij relatieproblemen is dit altijd verstoord). Omdat EPT voortkomt uit de Gestalttheorie komen veel begrippen overéén. Voor de therapie is deze theorie belangrijk omdat het laat inzien in hoe we leren.
Veel mensen hebben een voorkeur om te leren op basis van inzichten. Er wordt kennis opgedaan en deze kennis wordt toegepast. Deze leerstijl is echter geen hele krachtige leerstijl. Inzicht is nog geen gedragsverandering. Verder heeft deze leerstijl als nadeel dat je op een behoorlijk abstract niveau moet kunnen reflecteren. Ook dat is niet voor iedereen weggelegd.
Leren door ervaring is vaak een betere manier. Op zijn 'hollands' gezegd: leren door je neus te stoten. Bij het ervaringsgericht werken creëren we tijdens de therapie een ervaring. Binnen de praktijkkamer kan dit, omdat dit een veilige setting is. Deze ervaring is een gebeurtenis die de cliënt niet gewoon is om mee te maken. Als een cliënt bijvoorbeeld niet geleerd heeft om voor zijn behoefte op te komen, wordt hij uitgedaagd om dit tijdens de therapiesessie te laten zien. Na een ervaring is het belangrijk dat op deze ervaring gereflecteerd wordt. Hierin zit het leerelement.
Vanuit bovenstaand inzicht wordt binnen de praktijkkamer gewerkt om ervaringen te creëren zodat cliënten direct van deze ervaringen kunnen leren. Zodoende praten we niet over het probleem, maar zitten we samen midden in het probleem. Gebleken is dat dit een effectieve manier van werken is.