Deel 1 - In 3 stappen je relatie gezond houden
Inleiding
Je relatie gezond houden? Hoe doe je dat? Veel mensen hebben een relatie, maar hebben geen idee hoe je deze gezond houdt? En als er wel problemen zijn, weten ze niet goed hoe je deze problemen moet oplossen. In deze blog leg ik aan de hand van het Relatiemodel uit wat je “gereedschap” is om je relatie gezond te houden.
Het Relatiemodel is een theoretisch model en laat zien uit welke “onderdelen” een relatie bestaat. En ook vertel ik waarop je moet letten om je relatie goed te houden. Ik leg deze onderdelen uit aan de hand van de volgende afbeelding die ik zal toelichten.
In de afbeelding die het Relatiemodel voorstelt, zijn een aantal aspecten te zien: de behoeften, wensen en verlangens en compromis. Met deze aspecten kunnen we het hele model invullen. Deze aspecten vormen tezamen een proces. Dit proces wordt hieronder beschreven. Hou er rekening mee dat dit een eenvoudige benadering van de werkelijkheid is. De werkelijkheid is vanzelfsprekend een stuk complexer.
Autonomie en verbondenheid
Eigenlijk gaat het in een relatie maar om één ding. Het gaat om “behoeften”. En in deze blog gaat het om relationele behoeften. Behoeften als drinken of eten laten we buiten beschouwing. Relationele behoeften gaan over zaken die je voor jezelf doet. Bijvoorbeeld, je wilt met vrienden afspreken zonder je partner erbij. We spreken dan van autonomie. Maar je hebt ook behoeften die gaan over verbondenheid. Elk mens wil het gevoel hebben om deel uit te maken van een groter geheel en in dit geval is dat je het gevoel wilt hebben dat je samen de relatie hebt. De uitdaging van elke relatie is om zo op te komen voor je eigen behoeften dat je met je partner verbonden blijft.
De autonome behoeften en behoeften aan verbondenheid zijn altijd aanwezig, maar niet altijd even sterk. Anders gezegd, er is sprake van een dynamiek tussen deze twee behoeften. Dit heeft gevolgen voor de relatie. Want soms heb je meer behoefte om los van je partner iets te gaan doen. Op een ander moment heb je behoefte om meer samen iets te doen. Met een klein voorbeeld is dit makkelijk inzichtelijk te maken. Nu de vakantietijd aanbreekt verlangen veel mensen om samen met hun partner (en eventueel kinderen) op vakantie te gaan. Gezellig samen erop uit. Hier komt het gevoel van verbondenheid op de voorgrond te staan. Maar na drie weken intensief met elkaar opgetrokken te zijn, ben je blij als je weer naar je werk kan. En hier komt je behoefte aan autonomie op de voorgrond te staan. Autonomie en verbondenheid zijn dus altijd met elkaar verbonden. Op de vraag Hoe houd je je relatie gezond is het antwoord dat je de juiste balans vindt zijn tussen autonomie en verbondenheid. Dit vraagt in de praktijk om voortdurende afstemming.
Het relationele proces
Het relationele proces is de dynamiek tussen twee partner. Het is een spanning die ontstaat tussen twee mensen, omdat twee mensen nu eenmaal verschillend zijn.
Hoe werkt dit proces? Het proces start bij jouw eigen persoonlijke behoefte. De eerste stap is dat je weet eat je eigen behoeften is, want de volgende stap is dat je deze kenbaar aan je partner maakt. Dit kenbaar maken, doe je in de vorm van het uiten van een wens of verlangen. Maar niet alleen jij hebt behoeften die je vervuld wilt zien, maar je partner heeft deze ook. Op het veld (de ruimte tussen jullie in) worden dus twee behoeften zichtbaar. Jouw behoeften is zichtbaar geworden en die van je partner.
Er kunnen nu twee situaties ontstaan. De ene situatie is dat jullie behoeften overéénkomen. Je wilt bijvoorbeeld naar de film wilt en je stelt dit voor. En je partner wilt toevallig ook naar de film. Dan komen jullie behoeften overeen en is er ook geen probleem. Je gaat samen naar de film. Maar, als jij naar de film wilt, maar je partner wilt thuisblijven, na een dag werken is hij/zij moe, dan hebben jullie een verschil in behoeften. Deze behoeften kunnen niet tegelijkertijd vervuld worden. Je kan niet samen naar de film en tegelijkertijd samen thuis zijn! Kortom, er ontstaat “schuring”.
De volgende stap in het relationeel proces is dat jullie opmerken dat jullie behoeften verschillend zijn. Je merkt het op door hardop bij je partner aan te geven dat je ziet dat hij/zij een andere behoefte heeft dan jij hebt. Doordat je het hardop hebt aangegeven dat jullie behoeften verschillen, nodig je je partner uit om een gesprek te starten. Het gesprek is bedoeld om te kijken welk compromis er moet komen. Het belangrijkste kenmerk van dit compromis is dat jullie alle twee met de uitkomst tevreden zijn. Het mag niet zo zijn dat de één meer tevreden is dan de ander, omdat het risico ontstaat dat in de toekomst de partner niet meer wilt meewerken aan een compromis als hij aan het kortste eind trekt. Je verbetert dan niet je relatie, maar doe precies het tegenovergestelde.
Luisteren
In de afbeelding staat een rode bliksemschicht. Dit symbool illustreert wat in de vorige paragraaf staat: twee behoeften die niet overéénkomen en met elkaar schuren. Deze situatie ontstaat als jullie beide tegelijk opkomen voor je persoonlijke behoeften. Je komt dan tegenover elkaar te staan. Als je dit tijdig onderkent en het relationele gesprek begint is er niets aan de hand. Als je dit niet tijdig onderkent, is dit de start van een conflict.
Hoe houd je je relatie gezond, is dus niet door enkel op te komen voor je persoonlijke behoeften. Het kan zelfs tot ruzie leiden. Het opkomen voor je behoeften is daarom geen goede manier om je relatie goed te houden (overigens moet dit ook gebeuren, maar daar schrijf ik een andere keer over). Wat nodig is, is dat je kan luisteren naar de behoeften van je partner. Als je je afvraagt hoe je je relatie gezond houdt, is dit de kern. En het is niet moeilijk voor te stellen waarom dit voor de relatie goed werkt. Door naar je partner te luisteren zal hij of zij zich gezien en gehoord voelen. En als we ons gezien voelen, krijgen we een blij gevoel en dit blije gevoel versterkt de relatie.
Processen in de relatie
3 Stappen om je relatie gezond te houden
Tot nu toe heb ik duidelijk gemaakt wat de kern is in hoe je je relatie gezond kan houden. Je dient balans te vinden tussen autonomie en verbondenheid. Dit doe je door te starten met het gaan luisteren naar wat je partner nodig heeft. Maar hiermee is het hele proces zoals in het Relatiemodel staat, onvoldoende beschreven. Hoe houd je je relatie gezond, krijgt hiermee nog onvoldoende antwoord. Om hier meer duidelijkheid in te brengen, geef ik je 3 stappen. De vraag: “Hoe houd je je relatie gezond” beantwoord je door deze 3 stappen te volgen. Maar ook problemen die zich in de relatie voordoen, tackel je met deze stappen. Deze stappen, die je samen met je partner doorloopt, zijn: 1. Je benoemt de behoefte van de één; 2. Je benoemt de behoefte van de ander en zet deze naast de andere behoefte: 3. Je sluit een compromis als de behoeften verschillend zijn.
Deze drie stappen zijn bij nagenoeg elk onderwerp die er tussen jullie spelen, toe te passen. Alleen als jullie anders denken over het krijgen van kinderen is dit model niet te gebruiken. Over het krijgen van kinderen kan je immers geen compromis bereiken.
Deze stappen kan ook op een meer persoonlijke manier geformuleerd worden. Dan luidt deze als volgt: 1. Luister naar de behoefte van je partner. 2. Breng je eigen behoefte in. 3. Doe voorstellen om tot een compromis te komen.
Als laatste wil ik nog een opmerking maken bij stap 3, het komen tot een compromis. De ervaring laat zien dat veel stellen bij deze stap gaan discussiëren over wiens behoefte op dat moment voorrang moet krijgen. Dit is niet de bedoeling van het compromis. In stap 3 doen partners voorstellen waarin de behoeften van beide partner, die op dat moment bekend zijn, terugkomen. In de praktijk betekent dit dat je allebei water bij de wijn moet doen.