Kies je voor een vrouwelijke of mannelijke therapeut?

door Peter Vergeer

Inleiding

Als je problemen in je relatie ervaart en je komt er met je partner samen niet uit is het een goed idee om een relatietherapeut in te schakelen. Het is echter niet makkelijk om een goede relatietherapeut te vinden. Er is veel aanbod, maar het is jammer om dit te moeten zeggen, maar niet elke relatietherapeut is bekwaam genoeg. Om je te helpen bij het kiezen van een goede relatietherapeut heb ik eerder een blog geschreven waarop je kan letten. Als je deze blog gemist hebt, kan je deze hier lezen.

En dan hebben jullie na grondig zoeken een lijstje met potentiële relatietherapeuten waaruit gekozen kan worden. Allen voldoen aan de zeven criteria. Op het lijstje staan zowel mannen als vrouwen. Kies je nu voor een mannelijke - of voor een vrouwelijke therapeut? In deze blog sta ik bij deze keuze stil.

De conclusie

De conclusie verklap ik direct maar. Het maakt niet uit of je voor een man of vrouw kiest. Goede relatietherapeuten zijn meerzijdig partijdig. Dat wil zeggen dat zij de behoeften van beide partners zien en hen beiden helpt om deze te verwoorden. Ook hebben zij kennis waarin vrouwen anders zijn dan mannen en hoe dat doorwerkt in de relatie. En als laatste zijn zowel mannelijke als vrouwelijke relatietherapeuten voldoende empatisch om zowel de ene partner als de andere partner te kunnen begrijpen. Hierover ga ik verderop in de tekst nog iets zeggen.

Dus voor relatietherapie maakt het in beginsel niet uit of je met een mannelijke of vrouwelijke therapeut te maken hebt.

Waar komt dan de voorkeur voor een man of vrouw vandaan die sommige cliënten hebben? Het antwoord, zonder dat ik dit met wetenschappelijk onderzoek kan onderbouwen, maar gebaseerd op wat ik in mijn praktijk zie, moet gezocht worden bij de cliënt.

Voorkeur voor de man

Als specifiek om mannelijke relatietherapeuten gevraagd wordt, is er vaak sprake van een affaire bij de mannelijke cliënt. De mannelijke cliënt heeft een affaire gehad en deze is ontdekt door zijn vrouw. Dit heeft bij haar sterke emotionele gevoelens losgemaakt en vaak is woede de meest zichtbare. Nu is deze mannelijke cliënt bang dat een vrouwelijke therapeut de zijde van zijn vrouw kiest en dat hij zich tegenover twee vrouwen moet gaan verantwoorden. Zijn idee is dat een mannelijke therapeut meer begrip voor de affaire kan opbrengen en de wens voor een mannelijke therapeut is geboren.

Vaak steunt de vrouwelijke partner deze wens omdat zij anders bang is dat haar partner niet meegaat naar relatietherapie.

Een andere reden om te kiezen voor een mannelijke therapeut is vanwege de identificatie die de mannelijke cliënt met de mannelijke therapeut heeft. De gedachte is dat de manier waarop mannen denken anders is, de manier waarop zij met emoties omgaan en hoe zij in relaties staan. Omdat mannelijke relatietherapeuten beter in staat zijn om relaties te onderhouden is hij daarmee een goed rolmodel voor de mannelijke cliënt. Overigens is hierin de vrouwelijke cliënt die deze keuze maakt. Opnieuw omdat zij bang is dat haar partner relatietherapie anders zal afwijzen.

Voorkeur voor de vrouw

De voorkeur voor een vrouwelijke therapeut komt vaak bij de vrouwelijke cliënt vandaan. Hierbij geldt feitelijk dezelfde argument als hierboven bij de man beschreven is: de vrouw verwacht bij een vrouwelijke relatietherapeut een betere gehoor te vinden. De gedachte dat vrouwen gemiddeld gezien empatischer dan mannen zijn, zich meer verbindend opstellen en dat de verwachting is dat vrouwelijke therapeut daardoor beter herkent waar de vrouwelijke cliënt mee worstelt, maakt dat vrouwelijke cliënten een voorkeur voor een vrouwelijke relatietherapeut hebben.

Ook speelt de angst dat een mannelijke therapeut te oplossingsgericht is. Dit kennen vrouwelijke cliënten al van hun eigen partner en willen, door te kiezen voor een vrouwelijke therapeut, voorkomen dat deze houding herhaald wordt in relatietherapie.

Denkfouten

De overwegingen die cliënten maken bij hun keuze zoals hierboven beschreven, bevat denkfouten. Het is belangrijk om deze te herkennen om zodoende een juiste keuze te kunnen maken.

Eén van de denkfouten is dat mannen minder empathisch dan vrouwen zouden zijn. Dat is een onjuiste aanname. Wel is de gerichtheid van de empathie verschillend. Martine Delfos vertelt in haar boek De schoonheid van het verschil dat de empathie van vrouwen gericht is op relatievorming. Hieraan ligt ten grondslag dat vrouwen hun veiligheid zoeken in nabijheid van anderen. Bij mannen ligt dit anders. De empathie van mannen is gericht op het inschatten van gevaar. Is er dreiging te verwachten? Vrouwen voelen direct aan of er nog sprake is van verbinding of niet. Mannen weten (vaak onbewust) direct in welke stemming zijn partner verkeerd. De klink van de deur hoeft maar op een bepaalde manier gehanteerd te worden of de man denkt: "foute boel." Hij hoeft zijn partner dan niet eens te zien. De gerichtheid van empathie is dus verschillend, maar beide seksen zijn even empathisch. Overigens wil niet zeggen dat de empathie bij iedereen even goed ontwikkeld is. Als in de opvoeding weinig aandacht voor emoties was, zal het empathisch vermogen minder ontwikkeld zijn dan als deze aandacht voor emoties er wel was. Dit geldt echter voor zowel vrouwen als voor mannen.

Een tweede denkfout gaat ook over empathie. Stel je voor dat het waar zou zijn (maar wat ik hierboven al nuanceer) dat vrouwen empatischer zouden zijn dan mannen. Als het waar zou zijn, is dit dus geen denkfout. Waarin zit de denkfout dan wel? Deze zit hem in de gedachte dat goede relatietherapie, therapie is waarin de therapeut meevoelt met de cliënt. We praten hier dan over emotionele empathie (de therapeut voelt wat de cliënt voelt). Maar een cliënt wordt niet beter van een therapeut die op deze manier meevoelt. Er schuilt zelf een risico in dat de ervaring van de therapeut hiermee centraal komt te staan in plaats die van de cliënt. Hoewel empathische invoelbaarheid een belangrijk aspect in de gesprekken zijn, dient dit niet overschat te worden. Het is vooral belangrijk dat de relatietherapeut de cliënten helpt om zich te richten op het relationele proces. Daarbij is het voldoende als de therapeut cognitief empathisch aanwezig is (zich een mentale voorstelling kan maken hoe de situatie voor de cliënt is).

Een laatste denkfout die ik wil noemen, is zichtbaar bij de gedachte dat een mannelijke relatietherapeut minder over een affaire zal oordelen dan een vrouwelijke relatietherapeut. De aanname van deze denkfout is dat mannelijke therapeuten milder oordelen, omdat de wens van het hebben van meerdere bedpartners herkend wordt. Het geeft de man ook enige aanzien. Vrouwelijke therapeuten, gevoed door hun moederinstinct, zullen eerder de affaire veroordelen. Behalve dat therapeuten überhaupt niet bezig zijn om hun cliënten te veroordelen openbaart deze aanname een pijnlijke cultureel probleem: mannen zijn helden als zij veel bedpartners hebben, vrouwen zijn hoeren. De werkelijkheid is dat therapeuten, ook al zouden ze met deze mores zijn opgegroeid, via supervisie en leertherapie, zich ontworsteld hebben van deze manier van denken. Het is ook niet aan de relatietherapeut om de affaire te veroordelen, maar om de cliënten te helpen om de pijn en verdriet die een affaire met zich meebrengt een plek in hun relatie te geven.

Kies je nu voor een mannelijke- of vrouwelijke relatietherapeut?

Het mag duidelijk worden dat de voorkeur voor een mannelijke - of vrouwelijke relatietherapeut vaak gebaseerd is op onjuiste aannames. Goede relatietherapeuten zijn in staat om zowel de vrouwelijke cliënt te helpen als de mannelijke cliënt. Het maakt daarbij niet uit of de relatietherapeut een mannetje is of een vrouwtje.

Er is een uitzondering. Veel mannelijke cliënten hebben vanuit hun persoonlijke geschiedenis niet goed geleerd hoe zij zich kunnen verwoorden binnen een relatie. Zich emotioneel uitdrukken is onvoldoende ontwikkeld. In een relatie worden deze mannen onthand, omdat zich emotioneel kunnen uitdrukken de taal van de liefde is. Voor deze mannen is een mannelijke relatietherapeut wel zeker helpend en om de reden zoals eerder aangegeven: de mannelijke therapeut is hierin het rolmodel waarin deze mannelijke cliënten zich kunnen spiegelen.

Indien je dus moet kiezen uit een lijst met goede relatietherapeuten, negeer dus of de relatietherapeut een man of vrouw is, maar kijk vooral of zij een wachtlijst hebben of niet. Tenzij jouw man zich emotioneel niet weet uit te drukken. Dan is een mannelijke rolmodel helpend.